यसरी तङ्ग्रँदैछ निगम

केदार दाहाल
काठमाडौं, २ पुस- राजनीतिक हस्तक्षेपले २ दशकदेखि अधोगतितर्फ लागिरहेको राष्ट्रिय ध्वजावाहक नेपाल वायुसेवा निगममा बल्ल सुधारका संकेत देखिँदैछन् । युरोपेली कम्पनी एयरबसले निर्धारित मितिमै नयाँ जहाज उपलब्ध गराएलगत्तै निगमले परीक्षण र नियमित उडान थाल्नेछ । निगमका अनुसार एयरबसले उपलब्ध गराउन लागेको जहाजको बडी बनाउने र रंगरोगन गर्ने काम सकिसकेको छ । अहिले इन्जिन र सिट राख्ने काम भइरहेको छ ।
फेब्रुअरीमा पहिलो जहाज पाएसँगै निगमले अफ्रिलमा अर्को जहाज पनि प्राप्त गर्नेछ । १५८ सिटका यी टल्कने जहाजसँगै निगमको धुमिल हुँदै गएको इतिहास चम्किलो हुने प्रबन्ध निर्देशक मदन खरेल दाबी गर्छन् । “अहिले व्यवस्थापनदेखि प्राविधिक रूपमा पनि सुधारका प्रयासहरू सुरु भइसकेका छन्,” उनी भन्छन्, “यससँगै आर्थिक रूपमा पनि सुधारका संकेत देखिएका छन् ।” ग्राउन्ड ह्यान्डलिङबाट धानिएको निगमको आम्दानी आगामी वर्ष दोब्बर बढ्ने प्रक्षेपण व्यवस्थापनले गरिसकेको छ ।
निगमले आफूलाई सुधार्ने हो भने ठूलो बजार हिस्सा ओगट्न सक्ने पाटा नेपाल च्याप्टरका अध्यक्ष सुमन पाण्डे बताउँछन् । निगमको जहाजसँगै मुलुकमा पर्यटन व्यवसायले पनि गति लिने उनको विश्वास छ । अहिले ठूला र चेन होटल खुल्ने क्रम बढेको र निगम बलियो भए थप होटलसमेत आउन सक्ने उनको ठम्याइ छ । “आज २७ वटा विदेशी एयरलाइन्सले नेपालबाट पैसा लगिरहेका छन्, निगम बलियो भएको भए पैसा यतै रोकिन्थ्यो,” उनले भने ।
निगमले थप हुने नयाँ जहाज सञ्चालनमार्र्फत प्राप्त हुने आम्दानी १५ अर्ब ५८ करोड २० लाख रुपैयाँ पुग्ने अनुमान गरेको छ । उसले गत आवमा करिब साढे ७ अर्ब रुपैयाँ आम्दानी गरेको थियो । निगमले हाल ग्राउन्ड ह्यान्डलिङबाट वार्षिक साढे २ अर्ब रुपैयाँ कमाउँछ । सबै कुरा तोकिएको समयमा भए उसले आउने वर्ष अन्तर्राष्ट्रिय उडानबाट मात्रै १३ करोड ४० लाख अमेरिकी डलर (१३ अर्ब १३ करोड २० लाख रुपैयाँ) आम्दानी गर्ने प्रक्षेपण गरेको छ ।
निगम २ वटा न्यारो बडीमा मात्रै रोकिनेछैन । सन् २०१५ भित्र १३ वटा जहाजमार्फत सेवा दिने उल्लेख गर्दै उसले सन् २०१७ सम्ममा थप २ वटा वाइड र २ वटा न्यारो बडी जहाज खरिद गर्न तत्काल प्रक्रिया अगाडि बढाउने घोषणा गरिसकेको छ । निगमले सन् २०२४ भित्र २५ वटा जहाजमार्फत अन्तर्राष्ट्रिय र आन्तरिक उडान थाल्ने महत्वाकांक्षी लक्ष्य पनि सार्वजनिक गरिसकेको छ ।
२ वर्षअघि प्रतिस्पर्धाबाट महाप्रबन्धक बनेका खरेल यतिबेला निगमको आन्तरिक व्यवस्थापन सुधार्न लागिपरेका छन् । यसैले पनि निगम सुधारिने संकेत दिएको पर्यटन क्षेत्रका सरोकारवालाहरू पनि स्वीकार्छन् । “निगम अहिले सुधारको बाटोमा छ, यो पर्यटन क्षेत्र र नेपालको समग्र आर्थिक स्थितिकै प्रतिविम्ब हो,” होटल एसोसिएसन नेपाल (हान)का महासचिव विनायक शाह भन्छन्, “पर्यटन सफल भएका देशमा राष्ट्रिय ध्वजावाहक सफल भएका उदाहरण छन्, निगम पनि सुधारिने हो भने वार्षिक २० लाख पर्यटक सजिलै आउँछन् ।”
सन् २०२४ भित्र आन्तरिक उडानका लागि १६ र अन्तर्राष्ट्रियतर्फ ९ वटा ठूला विमान थप गर्ने निगमको लक्ष्य छ । उसले १० वर्षभित्र ५ वटा न्यारो बडी र ४ वटा वाइड बडी जहाज ल्याउने गरी काम अगाडि बढाइरहेको प्रवक्ता रामहरि शर्माले जानकारी दिए ।
सन् २०१६ भित्र १८४ मिलियन डलर (१८ अर्ब ४० करोड रुपैयाँ) व्यापार गर्ने र त्यसमा ११ मिलियन डलर (१ अर्ब १० करोड रुपैयाँ) खुद नाफा गर्ने प्रक्षेपणसमेत निगमले गरिरहेको छ । २०२४ सम्ममा ५२४ मिलियन डलर (५२ अर्ब २४ करोड रुपैयाँ) व्यापार गर्ने र नाफा वृद्धि गरी ५८ मिलियन डलर (५ अर्ब ८ करोड रुपैयाँ) पु¥याउने लक्ष्य उसको छ । त्यस्तै, २०२४ सम्म अधिकृत पुँजी ३५ अर्ब र चुक्ता पुँजी ३३ अर्ब पु¥याउने लक्ष्य पनि उसले राखेको छ ।
निगमले २०१५ भित्रै अन्तर्राष्ट्रिय उडानमा ५ लाख ७८ हजार यात्रुलाई सेवा दिने र २०२४ सम्ममा १५ लाख ४० हजार पु¥याउने लक्ष्य सार्वजनिक गरेको छ । आन्तरिकतर्फ २०१५ भित्र १० लाख यात्रुलाई सेवा दिने र २०२४ सम्ममा १३ लाख ९२ हजार यात्रुलाई सेवा दिने लक्ष्य लिइएको खरेलले बताए । “सन् २०२४ सम्ममा अन्तर्राष्ट्रियतर्फ २५ प्रतिशत र आन्तरिकतर्फ ३० प्रतिशत बजार हिस्सा पु¥याउनेछौं,” उनले भने ।
निगमको व्यावसायिक योजनाअनुसार २०१५ मा एमए–६० जहाजबाट मात्र बोक्ने आन्तरिक यात्रुको संख्या २ लाख ५५ हजार ५ सयभन्दा बढी हुने उल्लेख छ । त्यस्तै, वाई– १२ ‘ई’ले वार्षिक करिब ३४ हजार ५ सय यात्रुलाई सेवा दिने लक्ष्य छ । ट्विनअटरसहित गरी वार्षिक कुल आन्तरिक यात्रु ५ लाख हुने अनुमान छ ।
निगमले अबका ४ महिनामा आन्तरिकतर्फ ३ ट्विनअटर, २ एमए ६० र ४ वाई– १२ ‘ई’ जहाजद्वारा उडान गर्नेछ । अन्तर्राष्ट्रियतर्फ ५ लाख ७८ हजारभन्दा बढी यात्रु हुने योजनामा उल्लेख छ । सन् २०२० सम्म आन्तरिक र अन्तर्राष्ट्रिय गरी वार्षिक १९ लाख ९६ हजारभन्दा बढी यात्रु पाउने योजनामा उल्लेख छ ।
निगमले २०१५ सम्म २ बोइङ र २ एयरबस चलाएर पछि बिस्तारै बोइङलाई ‘फेजआउट’ गर्ने योजना बनाएको छ ।