पर्यटकको दैनिक खर्च ४६.४ डलर

 जीडीपीमा योगदान २ प्रतिशतबाट बढेर २.६
– पर्यटन क्षेत्रको आम्दानी ४६ अर्ब रुपैयाँ, १ वर्षमा १२ अर्ब बढ्यो

केदार दाहाल
काठमाडौं, १ वैशाख – पछिल्ला २ वर्षयता नेपाल आउने पर्यटकको संख्या स्थिर रहे पनि खर्चालु पर्यटक आउने क्रम भने बढ्दै गएको छ । १ वर्षमा १ पर्यटकले गर्ने दैनिक खर्च ४ डलरले बढेर ४६.४ डलर पुगेको संस्कृति पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयले जनाएको छ । सन् २०१३ मा नेपाल आउने पर्यटकले दैनिक ४२.८ डलर खर्च गर्थे ।
गत वर्ष डलरको मूल्य बढेकाले यसबाट व्यवसायीले अतिरिक्त लाभसमेत प्राप्त गरेका छन् । पर्यटक नबढ्दा चिन्तित व्यवसायीलाई यसले थोरै भए पनि राहत दिएको छ ।
सन् २०१४ मा नेपाल भ्रमण गर्ने पर्यटक संख्या घटे पनि पर्यटनले प्राप्त गर्ने आम्दानी भने १२ अर्ब रुपैयाँ बढेको छ । पर्यटक संख्या स्थिर रहे पनि आम्दानी बढ्नुको कारण उनीहरूले गर्ने दैनिक खर्च नै हो । २०१३ मा पर्यटन क्षेत्रबाट ३४ अर्ब २१ करोड रुपैयाँ आम्दानी भएकोमा सन् २०१४ मा बढेर ४६ अर्ब ३७ करोड पुगेको छ । यो आम्दानी अघिल्लो वर्षभन्दा १२ अर्ब १४ करोड ६४ लाख रुपैयाँले बढी हो ।
व्यवसायीका अनुसार पर्वतारोहण, पदयात्रा तथा साहसिक पर्यटनमा आउने पर्यटकले बढी खर्च गर्ने गरेका छन् । यसबाहेक मुद्रास्फीतिअनुसार नेपालका पर्यटन व्यवसायीले शुल्क नियन्त्रण गर्दै गएका कारण पनि आम्दानी बढेको उनीहरूको अनुमान छ ।
“पछिल्लो समय होटलहरूको रुम रेट पनि १० देखि १५ प्रतिशसम्म बढेको छ,” होटल संघ नेपाल (हान)का कार्यकारी निर्देशक प्रवेश अर्याल भन्छन्, “होटलमात्र नभई सबै क्षेत्रमा शुल्क बढेको छ र यी सबै आधारलाई हेर्दा खर्च गर्ने पर्यटक पनि बढ्दै गएको देखिन्छ ।”
अर्यालका अनुसार पर्यटकले गर्ने खर्च बढे पनि नेपाल अझै संसारका सस्तो गन्तव्यमै पर्छ । व्यवसायीबीचको अस्वस्थ प्रतिस्पर्धा नियन्त्रण हुने हो भने पर्यटनले अझै बढी आम्दानी गर्न सक्ने अर्याल बताउँछन् । नेपाल आउने हवाई भाडा महँगो भएकाले पर्यटकहरू हच्किने गरे पनि यहाँ अरु पर्यटकीय शुल्क भने सस्तो मानिन्छन् ।
२०१३ मा ७ लाख ९७ हजार ६१६ पर्यटक नेपाल भित्रिएकामा सन् २०१४ मा घटेर ७ लाख ९० हजार ११८ मा सीमित भएको थियो । संख्या घटे पनि खर्च गर्ने पर्यटक बढेको मन्त्रालयले जनाएको छ । सन् १९९८ मा पर्यटकले दैनिक ४० डलर खर्च गर्ने गरे पनि मुलुक सशस्त्र द्वन्द्वमा फसेपछि २००६ मा यस्तो आम्दानी २८ डलरमा झरेको थियो । पर्यटकीय गतिविधि सहरभित्रै खुम्चिँदा आम्दानी बढ्न सकेको थिएन । शान्ति–प्रक्रियापछि आम्दानी पनि बिस्तारै बढ्ने क्रममा रहेको अर्यालको भनाइ छ । सन् २०१२ मा ३५ डलर थियो ।
नेपाल भित्रिने पर्यटक संख्या विगत ५ वर्षदेखि स्थिर रहे पनि खर्च गर्ने पर्यटककै कारण लगानीकर्ता टिकिरहन सकेको अर्याल बताउँछन् । सन् २०११ मा सरकारले पर्यटन वर्ष मनाउने क्रममा २१.४ प्रतिशतले आगमनदर बढेयता हालसम्म उक्त वृद्धिलाई कुनै वर्षले भेट्न सकेका छैनन् । सन् २०१२ मा ९.८ प्रतिशतले वृद्धि भएको आगमनदर २ वर्षयता लगातार घटिरहेको छ ।
नेपालको कुल गार्हस्थ्य उत्पादन (जीडीपी)मा पर्यटन क्षेत्रको योगदान गत वर्षको २ प्रतिशतबाढ बढेर २.६ प्रतिशत पुगेको छ । २०१३ भन्दा २०१४ मा विदेशीको बसाइ अवधि १२.५७ बाट घटेर १२.४४ मा झरेको छ ।
यो वर्ष स्थलमार्गबाट आउने पर्यटक संख्यामा पनि कमी आएको छ । गत वर्ष २ लाख ९ हजार ७७४ पर्यटक नेपाल आएका थिए । तर, यो वर्ष २ लाख ४ हजार १३७ मात्र भित्रिएका छन् ।

पर्यटनका प्रमुख सूचक :
सूचक     सन् २०१३     सन् २०१४
कुल पर्यटक     ७,९७,६१६     ७,९०,११८
प्रतिपर्यटक बसाइ अवधि (दिन)    १२.५७     १२.४४
आम्दानी (रुपैयाँमा)    ३४,२१,१०,००,०००    ४६,६३,७५,००,०००
प्रतिदिन खर्च (डलरमा)    ४२.८    ४६ं.४
कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा योगदान    २.०    २.६

स्रोत ः संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालय