ग्राउन्ड ह्यान्डलिङमा सधैं किचलो, प्राधिकरण नै असहयोगी

अख्तियारका कारण २ वर्षदेखि निगमका १५ करोडका योजना अलपत्र

केदार दाहाल
काठमाडौं, २६ चैत- त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा अवतरण हुने यात्रुले ग्राउन्ड ह्यान्डलिङ सेवामा सधैं गुनासो गर्छन् । वर्षौंदेखि यसको जिम्मेवारी सम्हालिरहेको नेपाल वायुसेवा निगम सधैंजसो आक्रोशको निसानामा पर्छ । तर जानकारहरू भन्छन्— विमानस्थल व्यवस्थापनमा निगम जति दोषी छ, नागरिक उड्डयन प्राधिकरणको कमजोरी पनि उत्तिकै छ । प्राधिकरणले सामान्य मर्मत र सुधारमा समेत ध्यान नदिँदा सबै आरोप निगम एक्लैले खेप्दै आएको छ ।
यात्रुले सधैंजसो आरोप लगाउने ब्यागेज (हराउने, ढिलो पाइने) समस्यामा पनि प्राधिकरणकै लापरबाही बढी देखिन्छ । उसले डेढ वर्षदेखि एउटा कन्भेयर बेल्टसमेत मर्मत गर्न सकेको छैन । ३ वटा कन्भेयर बेल्टमध्ये हाल २ वटामात्र सञ्चालनमा छन्, जसका कारण यात्रुका ब्यागेज ढिलो आउने समस्या छ ।
आफूहरूको काम ग्राउन्ड ह्यान्डलिङमात्रै भए पनि सबै अव्यवस्थाको दोष दिइने गरेको निगम प्रवक्ता रामहरि शर्मा बताउँछन् । नेपालमा उडान भर्ने आधा दर्जनभन्दा बढी एयरलाइन्सले सेवा नराम्रो र शुल्क महँगो भएको आरोप लगाउँदै संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयमा गुनासो गरेका छन् । तर, प्रवक्ता शर्मा भन्छन्, “प्रधिकरणले आम्दानीको १२ प्रतिशत लिने गरेको छ, हामीलाई कर्मचारीको खर्uu6चसमेत धान्न मुस्किल छ ।”
निगमले ग्राउन्ड ह्यान्डलिङमा स्तरीय सेवा नदिँदा एयरलाइन्सहरूले दबाब दिएको भन्दै प्राधिकरणले प्रतिस्पर्धी कम्पनी ल्याएर जिम्मा दिन पटक–पटक ताकेता गरेको थियो । ग्राउन्ड ह्यान्डलिङको सम्झौता अवधि १ वर्ष बाँकी हुँदा प्राधिकरणका तल्लो तहदेखि उच्च तहसम्मका कर्मचारी निजी कम्पनीलाई दिन लबिङमा छन् । शर्मा भने निगमलाई दबाब दिनकै लागि शौचालयदेखि ब्यागेजसम्मका समस्या सिर्जना गरी हल्ला फैलाउने गरिएको गुनासो गर्छन् ।
निगमले ग्राउन्ड ह्यान्डलिङबाट वार्षिक २ अर्ब रुपैयाँ आम्दानी गर्ने गर्छ । यसमा कर्मचारी र मर्मत खर्च र प्राधिकरणले लिने शुल्क तिरेर १५ करोड रुपैयाँ हाराहारीमा मात्र फाइदा हुने गरेको निगमको भनाइ छ । “ह्यान्डलिङ कसरी कसलाई दिने भन्ने कुरा प्राधिकरणको अधिकारको कुरा हो,” मन्त्रालयका सहसचिव सुरेश आचार्य भन्छन्, “हामीकहाँ धेरै एयरलाइन्सले गुनासो गर्दै आएका छन् तर यो प्राधिकरणकै कार्यक्षेत्रमा पर्छ ।” नेपालमा हाल २८ एयरलाइन्सले उडान भर्दैै आएका छन् । एयर इन्डिया र थाई एयरवेजले आफैं ग्राउन्ड ह्यान्डलिङको सेवा सञ्चालन गर्छन् ।
ग्राउन्ड ह्यान्डलिङमा सुधार गर्न निगम हाल अन्तर्राष्ट्रियस्तरको परामर्शदाता नियुक्त गर्ने प्रक्रियामा छ । ऊसँग सम्झौता अवधि अब १ वर्षमात्र बाँकी छ । ग्राउन्ड ह्यान्डलिङ सेवाको स्तर सम्बन्धमा आयटा सेफ्टी अडिट फर ग्राउन्ड अपरेसन (आईएसएजीओ)ले ३ वर्षका लागि समय दिएको हुँदा निगम परामर्शदाता नियुक्तिमा लागिपरेको हो । आईएसएजीओको मान्यता प्राप्त नगरे २ वर्र्षपछि विदेशी एयरलाइन्सले नेपालमा उडान गर्न नमान्ने हुँदा पनि निगम दबाबमा छ । अहिले अमेरिका, जर्मनी र भारतका २ गरी ४ कम्पनीले चासो दिएकाले आगामी महिनासम्म टुंगो लाग्ने शर्माले बताए ।

२ वर्षदेखि १५ करोडको बजेट अलपत्र
अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले २ वर्षदेखि मर्मत सम्भारका सामग्री तथा गाडी खरिद गर्ने प्रक्रिया रोक्दा निगमको ह्यान्डलिङ सुधारसम्बन्धी काम अलपत्र परेको छ । २ वर्षदेखि वार्षिक बजेटमा यात्रु गाडी, ब्यागेज ट्रे, ब्यागेज ट्र्याक्टर खरिद गर्ने योजना राखिए पनि प्रक्रिया अघि बढ्न सकेको छैन ।
२ वर्षअघि बोलपत्रमा अनियमितता भएको भन्दै अख्तियारले सबै फाइल नियन्त्रणमा लिएको थियो । “हालसम्म अनुसन्धानको कुनै रिपोर्ट आएको छैन, फाइल पनि फिर्ता आएको छैन,” निगम प्रवक्ता शर्माले भने, “जसले गर्दा पुराना गाडी विस्थापन गर्ने कामसमेत अलपत्र परेको छ । निगमलाई सेवामा आरोप लगाइन्छ तर सेवा दिन आवश्यक न्यूनतम कुरामा समेत कुनै निकायले सहयोग गर्दैनन् ।”
ग्राउन्ड ह्यान्डलिङका लागि हाल ५ वटा गाडी छन्, जसमध्ये धेरैजसो १२ वर्ष पुराना छन् । ब्यागेज ट्र्याक्टर पनि धेरै पुरानो छ ।