चाप थेग्न विमानस्थललाई हम्मे

– क्षमता प्रतिघण्टा १३४०, सेवा २०४६ लाई

केदार दाहाल

काठमाडौं, २४ मंसिर : मुलुकको एकमात्र अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलले क्षमताभन्दा बढी यात्रु चाप सम्हाल्नुपर्दा दिनुहँजसो समस्या आउन थालेको छ । त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको पूर्वाधारले प्रतिघण्टा १३४० यात्रुको मात्र धान्न सक्छ तर अहिले २०४६ यात्रु सम्हाल्नुपर्ने अवस्था छ । सन् २००२ सम्मको यात्रु चापका लागि पर्याप्त पूर्वाधार १३ वर्ष बितिसक्दा पनि उस्तै छ । विमानस्थल बिहान ६ देखि राति साढे १२ बजेसम्म सञ्चालन हुने गरेको छ ।

विमानस्थलमा सामान्य मर्मतबाहेक विस्तारका काम अगाडि बढ्न सकेका छैनन् । संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयनमन्त्री आनन्दप्रसाद पोखरेल हरेक साता विमानस्थल निरीक्षण भन्दै केही पत्रकार र सरोकारवाला निकायका सदस्य लिएर पुग्ने गरेका छन् । उनको भ्रमणपछि सरसफाइलगायतमा सुधार भए पनि पूर्वाधार अभावले प्रभावकारी सेवा पु¥याउनै कठिन भएको विमानस्थल कार्यालयले गुनासो गरेको छ ।

विमानस्थल कार्यालयमा हाल स्थायी जनशक्ति ३१३ र सेवाप्रदायक संस्थामार्फत आपूर्ति गरिएका जनशक्ति २०० रहेको कार्यालयका महाप्रबन्धक देवानन्द उपाध्ययले बताए । “विमानस्थलमा मुख्य समस्या ३१६ वटा एजेन्सीको एकद्वार प्रणालीबाट अनुगमन र मूल्यांकन हुन नसक्नु पनि हो,” उनले भने, “यो एकदमै खड्केको विषय हो ।”

दोस्रो विमानस्थल निर्माण प्रक्रिया अघि नबढ्दा बढ्दो यात्रु चाप कम्तीमा १ दशकसम्म अझै यही विमानस्थलले धान्नुपर्ने अवस्था छ । विस्तारको योजनाअनुसार सन् २०१६ अप्रिलभित्र काम सकिसक्नुपर्नेमा अहिलेसम्म १४ प्रतिशतमात्रै काम भएको छ । जबकि यतिबेला ८० प्रतिशत काम सम्पन्न भइसक्नुपर्ने थियो । स्पेनिस कम्पनी कन्स्ट्राक्टोरा सान्जोसेले धावनमार्ग निर्माणको ठेक्का पाएको छ ।

सन् २०१२ मा निर्माण सम्पन्न हुने र २०४६ यात्रुलाई पिकआवरमा ‘ह्यान्डल’ गर्ने भनिएको योजना २०१८ को जुलाईमा सम्पन्न हुने देखिएको उपाध्याय बताउँछन् । “सन् २०२८ सम्ममा ३६ सय यात्रुलाई पिकआवरमा सेवा दिने योजना हो तर काम ढिला भइरहेको छ,” उनले भने ।

चित्तबुझ्दो जवाफ नपाए ठेक्का तोडिन्छस् मन्त्री पोखरेल

स्पेनिस कम्पनी कन्स्ट्राक्टोरा सान्जोसेललाई काममा ढिलाइ हुनको कारण सोधिएको बताउँदै मन्त्री पोखरेलले चित्तबुझ्दो जवाफ नआए ठेक्का सम्झौता तोड्ने चेतावनी दिए । विमानस्थल सुधार आयोजनाले आधा दर्जन पटकभन्दा बढी चेतावनीपत्र पठाइसकेको छ । “अब अन्तिम पटक सोधिनेछ, जवाफ नआए ठेक्का सम्झौता तोडेर अगाडि बढिनेछ,” मन्त्री पोखरेलले भने ।

एसियाली विकास बैंक ९एडीबी०को १० करोड अमेरिकी डलर ९१० अर्ब रुपैयाँ०को विमानस्थल सुधार गुरुयोजनाअनुसार धावनमार्ग तथा पार्किङ विस्तार गर्न लागिएको हो । स्तरोन्नतिअन्तर्गत पहिलो चरणको काम सन् २०१३ मै सक्नुपर्ने थियो । पछि २०१५ मा पु¥याइएको र फेरि समय थपेर अहिले २०१६ मा पु¥याइएको छ । तर, हालकै प्रगतिअनुसार नयाँ मितिमा पनि काम नसकिने स्वयं सरकारी अधिकारीहरू नै स्वीकार्छन् ।

सन् २०२८ सम्मको गुरुयोजनाअनुसार त्रिभुवन विमानस्थलमा २९ लाख आन्तरिक र ६३ लाख बाह्य यात्रुलाई सेवा दिन सक्ने गरी क्षमता विस्तार गर्ने योजना छ ।

थप ६ सय मिटर धावनमार्ग र पर्किङ एरियासमेत विस्तार गर्ने गरी कन्स्ट्राक्टोरालाई डेढ वर्षअघि ठेक्का दिई काम सुरु गरिएको हो । तर, ठेकेदारको ढिलासुस्तीले काममा प्रगति छैन । यसले गर्दा विस्तार कार्य समयमै पूरा नहुने निश्चितप्रायः छ । यसको असर विमानस्थलको सेवा प्रयोग गर्ने यात्रुसम्म परेको छ ।

नागरिक उड्डयन प्राधिकरणले विमानस्थलको उत्तर र दक्षिण दुवैतिर धावनमार्ग विस्तार गर्न लागेको हो । दक्षिणपट्टि कोटेश्वर र उत्तरपट्टि गुह्येश्वरी फाँटतर्फ धावनमार्ग विस्तारको काम भइरहेको छ । दुवै भागमा ३–३ सय मिटर विस्तार गर्ने लक्ष्य छ । विस्तारपछि धावनमार्गको लम्बाइ ३६५० मिटर हुनेछ । हाल लम्बाइ ३०५० मिटर र चौडाइ ६० मिटर छ । गुरुयोजनामा ६० करोड अमेरिकी डलर खर्च हुँदैछ ।