मोटरबाटो विस्तारले घान्द्र्रुक घोरेपानी पदमार्ग कुरूप बन्दै

केदार दाहाल

घान्द्रुक, ११ जेठ

“नखाऊ भने दिनभरिको शिखार खाऊ भने कान्छा बाऊको अनुहार,” जस्तै भएको छ अन्नपूर्ण संरक्षण क्षेत्रका स्थानीय बासिन्दालाई । मनमोहक दृश्यले मनलोभ्याउने घान्द्रुक, घोरेपानी पदमार्ग यतिबेला धमाधम विस्तार भइरहेको मोटरबाटो विस्तारले कुरूप बन्दै गएको छ । त्यहाँ विस्तार भएको मोटरबाटोले घुम्नजाने पदयात्रीहरूलाई त चिन्ता बढाएकै छ, सबैभन्दा बढी चिन्ता भने त्यसक्षेत्रका स्थानीयलाई पारेको छ । कुनै समय ट्रेकिङ जाने भन्ने बित्तिकै अन्नपूर्ण संरक्षण क्षेत्रमा रहेको महत्वपूर्ण पदमार्गले सम्झाउने गरेको भए पनि मोटरबाटोको विस्तारसँगै पदमार्ग नाश हुने क्रम बढ्दै गएपछि स्थानीयवासी चिन्तित बनेका हुन् ।

जसको कारण वर्षौंदेखि पदयात्रामा आउने पर्यटकबाट आफ्नो जीवन निर्वाह गर्दै आएका त्यहाँका स्थानीयलाई यतिबेला रोजीरोटीनै खोसिने चिन्ताले सताएको छ । नेपालमा विदेशी तथा स्वदेशी दुवै पर्यटकका लागि उपयुक्त र सजिलो तथा मनमोहक ट्रेकिङ रुटका रूपमा लिइएको घोरेपानी, पुनहिल, घान्द्रुक पदमार्ग मोटरबाटोको विस्तारसँगै भत्किने खतरा बढ्दै गएपछि स्थानीय चिन्तित भएका हुन् ।

पछिल्लो समयमा सरकारले कास्कीको नयाँ पुलबाट वीरेठाँटी हँुदै घान्द्रुक र घोरेपानीतर्फ मोटरबाटो विस्तार गर्ने क्रम बढाउँदै लगेपछि स्थानीयलाई चिन्ताले सताएको हो । अग्ला पहाडमा डोजरले मोटरबाटो विस्तार गर्दा अहिले पहिरोले पदमार्ग नै भत्किन पुगेको छ । घान्द्रुकतर्फ विस्तार गरिएको मोटरबाटोले आधा पदमार्ग भत्किएको छ भने घोरेपानीतर्फ पनि ३ भाग मा एक भाग पदमार्ग नष्ट भइसकेको छ ।

खासगरी यस क्षेत्रमा विस्तार भइरहेको मोटरबाटोले कोही पनि स्थानीय खुसी भएको आफूले नपाएको ५ वर्षदेखि त्यस घोरेपानी सुरक्षा पोस्ट समाल्दै आएका प्रहरी सहायक निरीक्षक डम्बर थापाको अनुभव छ । “सबैजसो चिन्तित देखेको छु,” थापाले भने । खासगरी विस्तार भएका मोटरबाटो अव्यवस्थित ढंगले भएको थापाले बताए ।

“यो विस्तार भइरहेको मोटर बाटोले आफूहरूलाई कुनै उत्साह थपेको छैन, त्यसको साटो चिन्ता बढाएको छ,” होटल पुनहिलका सञ्चालक मनु मगरले भनिन् । खासगरी खच्चडको माध्यमबाट समान ल्याउने गरेको र त्यसलाई सहज बनाउनलाई मोटर बाटो बिस्तारमा जोड दिइएको भए पनि हाल आएर त्यसो नभएर हाम्रो आयको स्रोत नै बन्द गर्न लागेको उनको ठम्याइँ छ ।

विश्वको नै उत्कृष्ट पदमार्ग भत्काउँदा विदेशमा नराम्रो सन्देश जाने मगरको ठम्याइ छ । यस मोटरबाटोको विस्तारले सबैभन्दा बढी घान्द्रुकवासीलाई चिन्ताले छोएको छ । घान्द्रुकमा गुरुङ होटल एन्ड लज सञ्चालन गर्दै आएकी सानुमाया गुरुङ घान्द्रुक बासिन्दालाई मोटरबाटोनै आवश्यक नपर्ने बताउँछिन् ।

नेपालको सबैभन्दा ठूलो अन्नपूर्ण संरक्षण क्षेत्रमा रहेको म्याग्दी र कास्की जिल्ला दुवैलाई छोएको उक्त पदमार्गमा यतिबेला मोटरबाटो विस्तारले तीव्रता पाउन थालेपछि पदमार्ग नष्ट हँुदै गएको छ । जसको असर सबैभन्दा बढी त्यहाँ स्थानीयालाई नै पर्ने भन्दै त्यस क्षेत्रका स्थानीयले मोटरबाटोलाई व्यवस्थित गर्न मागसमेत गरेका छन् । समुद्री सतहबाट ३२ सय १० मिटर उचाइमा रहेको म्याग्दीको लारा गाविसमा पर्ने पुनहिल र त्यसभन्दा तल २७ सय ५० मिटरमा उचाइमा रहेको घोरेपानी तथा घान्द्रुकमा हरेक दिन सयौंको संख्यामा स्वदेशी तथा विदेशी पर्यटक घुम्न जाने गरेका छन् ।

यहाँ मोटर बाटोको विस्तार भएपछि यहाँको मौलिक परम्परानै हराएर जाने भन्दै यसलाई रोक्न घान्द्रुकमा रहेको आमासमूह यतिबेला सक्रिय रहेको गुरुङले जानकारी दिइन् । यतिबेला मोटरबाटोको विस्तार उक्त क्षेत्रमा मात्र भएका छैनन्, अन्य मनाङ, मुस्ताङ, जोमसोमलगायत क्षेत्रमा पनि मोटरबाटोको विस्तारले पदमार्ग नष्ट हुने क्रम बढेको छ । त्यसैको निरन्तरता अहिले अन्नपूर्ण संरक्षण क्षेत्रका छोटो र लामो पदमार्ग भत्किनेक्रम बढ्दै गएको छ ।

त्यसलाई रोक्न र बनेका स्थानमा व्यवस्थित गर्न यसअघि देखिनै ट्रेकिङ एजेन्सी एसोसिएसन अफ नेपाल (टान) ले पहल गरे पनि सफल गर्न सकेको छैन । विरोध गर्दा विकासको विरोध गरेको आरोप खेप्नुपर्ने नगर्दा पदमार्ग नै नष्ट हुने टानको भनाइ छ । ट्रेकिङ एजेन्सी सञ्चालकहरूले यस अगाडि देखिनै पदमार्गमा मोटरबाटोको विस्तारको विरोध गर्दै आएका छन् ।