थप जहाज किन्न निगमलाई चिनियाँ दबाब

– चिनियाँले बुझाए ‘पर्फर्मेन्स डकुमेन्ट’

– अध्ययनपछि नेपाली पक्षले निर्णय लिने

केदार दाहाल

काठमाडौं, १९ कात्तिक – नेपाल वायुसेवा निगमलाई पूर्वसम्झौताबमोजिम थप जहाज खरिदका लागि चिनियाँ सरकारले दबाब दिएको छ । हाल सञ्चालनमा रहेका जहाजको ‘पर्फर्मेन्स’ चित्तबुझ्दो नभएकाले नयाँ जहाज खरिद नगर्ने मनस्थितिमा पुगेको निगमलाई थप ४ जहाज खरिद प्रक्रिया तत्काल अगाडि बढाउन चिनियाँ पक्षले दबाब दिएको हो । सरकारी स्वामित्वको जहाज निर्माता कम्पनी एभिक इन्टरनेसनल होल्डिंग्सले निगमका अधिकांश माग पूरा गरेको भन्दै उसले सरकारी सम्झौताअनुसार खरिद प्रक्रिया अगाडि बढाउन भनिरहेको छ ।

निगमले चिनियाँ पक्षसँग १ वर्षदेखि उडान ‘पर्फर्मेन्स डकुमेन्ट’ मागेको थियो । चिनियाँ पक्षले वर्ष दिन ढिला गरी डकुमेन्ट उपलब्ध गराएको केही सातामै खरिद प्रक्रिया थाल्न दबाब सुरु गरेको हो । हाल सञ्चालनमा रहेका दुवै चिनियाँ जहाज अनुदानका हुन् । नयाँ जहाज भने निगमले खरिद गर्नुपर्नेछ ।

चिनियाँ पक्षले बुधबार संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयसँगको छलफलमा पनि जहाज खरिद प्रक्रियालाई अगाडि बढाउन भनेको छ । उसले गत सातामात्र अर्थ मन्त्रालयका अधिकारीसँग यसबारे छलफल गरेको थियो । दुबै छलफलमा खरिद प्रक्रिया नै प्राथमिक एजेन्डा रहेको स्रोतले बताएको छ ।

निगमलाई उपलब्ध गराइएको उडान ‘पर्फर्मेन्स डकुमेन्ट’मा स्पेयर पाटर््स, पाइलट तालिम, बिमालगायत जहाजको उडान क्षमता उल्लेख छन् । जहाजसँगै उपलब्ध गराउनुपर्ने यो डकुमेन्ट वर्षदिन ढिलो पठाउँदा निगमले दुवै जहाज सञ्चालनबाट वर्षभरि नोक्सानी बेहोरेको थियो ।

“भर्खरै डकुमेन्ट आएको छ, निगमको प्राविधिक समितिले अध्ययन गरेपछि मात्र बाँकी प्रक्रिया अगाडि बढाउने जवाफ दिएका छौं,” संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयको हवाई महाशाखाका प्रमुख बुद्धिसागर लामिछानेले भने, “हामीले जहाज कहाँ निर्माण भयो हेर्दैनौं तर हामीलाई फिट हुने खालको भयो भनेमात्र लिने भनेका छौं ।”

चीनले गत वर्ष वाई–१२ ‘ई’ र एमए–६० जहाज अनुदानका रूपमा निगमलाई दिएको थियो । चिनियाँ कम्पनीले जहाजको म्यानुअलमै गडबढी गरेको भन्दै समस्या समाधान नभए जहाज खरिद नगर्ने चेतावनी निगमले यसअघि नै दिएको थियो । जवाफमा एभिकले अगस्टभित्र उडान ‘पर्फर्मेन्स डकुमेन्ट’ बुझाउने भने पनि कात्तिक पहिलो दोस्रो सातामात्र दिएको थियो ।

६ चिनियाँ जहाज किन्न चिनियाँ एक्जिम बैंकमार्फत निगमलाई ६ अर्ब ६७ करोड १० लाख रुपैयाँ अनुदान तथा सहुलियत ऋण उपलब्ध गराइने सम्झौता छ । यो रकममध्ये २ अर्ब ९४ करोड १० लाख रुपैयाँ एमए–६० र एउटा वाई–१२ ‘ई’ अनुदानमा लिन उपयोग गरिनेछ भने बाँकी ३ अर्ब ७२ करोड ८० लाख रुपैयाँमा एउटा एमए–६० र ३ वटा वाई–१२ ‘ई’ ऋणमा खरिद गर्ने सम्झौतामा छ ।

एभिकले बिमाशुल्क समेत २५ प्रतिशत घटाएको छ । एमए–६० जहाजका लागि निगमलाई ४.४७ प्रतिशत बिमाशुल्क बुझाउनु परेको थियो, जसको दैनिक २ लाख ४६ हजार रुपैयाँ हुन्छ । छुटपछि दैनिक १ लाख ८५ हजार रुपैयाँमात्र बुझाए पुग्छ । जहाजले राम्रो उडान गरेर कमाएका बेला दैनिक ७ लाख रुपैयाँ आम्दानी हुन्छ । निगमले १ वर्षका लागि बिमा नवीकरण गरिसकेको छ ।

एभिकले पहिले एमए–६० को यात्रु क्षमता ५६ जना भएको बताएको थियो तर जहाज नेपाल आइसकेपछि म्यानुअलमा ४६ सिट भनिएको छ । एमए–६० मात्रै नभएर दुर्गम उडानका लागि ल्याइएको वाई–१२ ‘ई’मा पनि सुरुमा यात्रु क्षमता १८ को म्यानुअल दिइएको थियो । पछि १३ जनाको मात्र दिइएको छ । त्यो पनि कुन सेक्टरमा उड्ने, सोही अनुसारमात्र हुने गरेको छ । निगमलाई वाई–१२ ‘ई’को उडान ‘पर्फर्मेन्स डकुमेन्ट’ नदिइँदा दुर्गममा उडान गर्न सकेको छैन ।