राजस्थानको किसान परिवारका चाँदमल दुगडले बिहारमा व्यापार गर्दागर्दै नेपालको गोग्राह बजारलाई विराटनगरको रूपमा स्थापित गर्ने कार्यमा ठूलो सहयोग गरे । तिनै चाँदमलका नाति तथा लुनकरण दुगडका छोरा क्रान्तिकारी समाजसेवी तथा वरिष्ठ उद्योगपति तोलाराम दुगडको ८१ वर्षको उमेरमा आइतबार निधन भएको छ ।
चाँदमलले सुरु गरेको तेजारथकोठीलाई उनका छोरा लुनकरण दुगडले विस्तारै अघि बढाइरहँदा तोलारामले १२ वर्षकै उमेरदेखि हात हालेका थिए । आफ्नो जिन्दगीको झन्डै ७० वर्ष व्यापार–व्यवसायमा बिताएका दुगडको मृत्युले नेपाली अर्थतन्त्रको एक आधारस्तम्भ मारवाडी समुदायले अभिभावक गुमाएको छ भने सिंगो व्यापारिक समुदायले एक कर्मजीवी व्यापारिक नेतृत्व ।
मारवाडीहरूको सर्वोच्च संस्था नेपाल राष्ट्रिय मारवाडी परिषद्का अध्यक्षको जिम्मेवारी सम्हालिरहेका दुगडले ८१ वर्षको उमेरमा पनि अन्य व्यापारिक जिम्मेवारी नियमित रूपमा सम्हालिरहेका थिए । उनी हरेक दिन कार्यालय जान्थे । टीएम दुगड ग्रुपका संस्थापक र अध्यक्ष रहेका उनी सनराइज बैंक लिमिटेडका अध्यक्ष र गुराँस लाइफ इन्स्योरेन्स कम्पनीका संस्थापक थिए ।
आइतबार बिहान नक्साल निवासमा उनको मृत्यु भएको केही मिनेटमै राजधानीमा रहेका ठूला व्यवसायीहरूको भीड बढिसकेको थियो । कांग्रेस नेताहरू पनि त्यो भीडमा मिसिएका थिए ।
नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघको कार्यसमितिमा २५ वर्षसम्म काम गरेका दुगड गिरिजाप्रसाद कोइराला कांग्रेस मोरङका सभापति भएका बेला कोषाध्यक्ष थिए । उनी कोइराला परिवारको नजिकका व्यवसायीमा मध्ये एक थिए ।
मोरङ व्यापार संघको अध्यक्षका रूपमा निजी क्षेत्रको नेतृत्व सुरु गरेका दुगडले नेपाल अटोमोबाइल डिलर एसोसिएसन, नेपाल चामल, तेल, दाल उत्पादक संघ स्थापना गरी संस्थापक अध्यक्ष बनेका थिए ।
भगवान महावीर जैन निकेतन, जैन श्वेताम्बर तेरापन्थ महासभा, श्री नेपाल जैन परिषद्, नेपाल अणुव्रत समितिलगायतका दर्जनौं सामाजिक तथा धार्मिक संस्थाको अध्यक्षता गरिसकेका दुगड कोइराला प्रधानमन्त्री भएका बेला वीर अस्पताल विकास समितिको अध्यक्षमा पनि नियुक्त भएका थिए ।
मारवाडी समाजका महिलाले घुम्टो हाल्नुपर्दैन भनेर आधा शताब्दीअघि नै सामाजिक सुधारका पक्षमा देखिएका उनले इटहरी र दुहबी बजारको स्थापना पनि गरेका थिए । नेपालमै पहिलो पटक नरिवलको बगैंचा बनाएका दुगडले आफ्नो समूहको कारोबार पनि निकै अघि बढाएका थिए ।
सामान्य धान–चामलको व्यापारबाट सुरु गरेको तोलाराम दुगड समूहअन्तर्गत अहिले झन्डै २० वटा कम्पनी छन् । तीमध्ये १४ वटा खाद्यान्न उत्पादनसम्बन्धी कम्पनी हुन् ।
विश्वका विभिन्न १० कम्पनीका सवारी साधन र पार्टपुर्जा ल्याएर उनको कम्पनीले बिक्री गर्दै आएको छ । तिनमा निसान कार, महिन्द्र एन्ड महिन्द्रा कार, रोयल इनफिल्ड मोटरसाइकल, ट्र्याक्टरलगायत पर्छन् । चकलेटदेखि चुइँगम, जेली र हिरो पेनसम्म यो कम्पनीले बिक्री गर्छ ।
उनका एक छोरा मालचन्द दुगड र तीन छोरी छन् । उनकी श्रीमती भवरीदेवीको पहिल्यै निधन भइसकेको थियो । स्वर्गीय दुगडको सोमबार जैन परम्पराअनुसार पशुपति आर्यघाटमा अन्त्येष्टि गरिने पारिवारिक स्रोतले जनाएको छ ।
No comments:
Post a Comment